3. Türkler ve Türkçe Üzerine: Kaşgarlı Mahmud

Hayatı hakkında fazlaca bilgi bulunmayan Kaşgarlı Mahmud’un, Karahanlılar döneminde ordu kumandanlıkları yürüten ya da bizzat hanedana mensup bir aileden geldiği tahmin edilmektedir. Doğum yerinin Barsgan olduğu düşünülmektedir. Rivayetlere göre 1057’de babası ve aile fertlerinin suikasta uğraması sonucu gezgin bir hayat yaşamış, bir süre sonra Bağdat’a yerleşmiş, 1080’de ülkesine geri dön-müş, Opal’de kurduğu Medrese-i Mahmudiyye’de müderrislik yapmıştır. 1090 yılında Opal’de vefat ettiği tahmin edilmektedir. Eserinden hareketle kendisinin iyi bir eğitim aldığı, ilimden, dilden, sanattan, şiirden anlayan bir kimse olduğu, ustalıkla silah kullandığı anlaşılmaktadır. Türk milleti için büyük bir hediye vasfı taşıyan eseri Dîvânü Lugâti’t-Türk’ü 1072 yılında yazmaya başlamış, 1074 yılında tamamlamış ve 1077 yılında Halife Muktedî Biemrillâh’ın oğlu Ebû’l-Kâsım Abdullah’a sunmuştur. Arapça kaleme aldığı bu eserinde Kaşgarlı Mahmud’un esas gayesi Türklerin sadece savaşta dirayetli, kılıçta kalkanda maharetli bir millet olmadığını, dillerinin ve kültürlerinin diğer milletlerden asla geri kalmayacak bir seviyede olduğunu gözler önüne sermektir. Kaşgarlı Mahmud, Dîvânü Lugâti’t-Türk’ü o devirde var olan bütün Türk illerini gezerek telif etmiştir. Çeşitli Türk boylarının ağızları üzerine kendi tespitlerine dayanan bilgilere yer vermiş, sözlü gelenekte var olan birçok malzemeyi yazıya geçirmiştir. Divanü Lügâti’t-Türk, Türk halklarına ait âdetler, inançlar, akrabalık ilişkileri; coğrafya, spor, atçılık, beslenme, tabiat, dokumacılık, tabâbet, giyim kuşam, eğlence gibi unsurlara ait hacimli bir söz varlığı içermesi ve Türk halk şiirinin en eski örneklerine yer vermesi yönüyle kıymetli bir hazine konumundadır. Dîvânü Lugâti’t-Türk, Türk dilinin en eski sözlüğü ve gramer kitabı olma özelliğini de taşır.

Türk Ulusunun Boyları Hakkında Söz

Telif hakları sebebiyle içerik yayınlanamamaktadır.

Türk Dilleri Üzerine Söz

Telif hakları sebebiyle içerik yayınlanamamaktadır.

Diyalektlerin Değişiklikleri Üzerine Söz

Telif hakları sebebiyle içerik yayınlanamamaktadır.