“Ümmet” kavramının sadece Müslüman toplumunu ifade ettiğini savunan düşünürler bulunuyorsa da, bizzat Hz. Muhammed tarafından 622 yılında oluşturulan Medine Sözleşmesi, İslam toplumunun, çeşitli ırk ve dinlerin İslam çatısı altındaki birliğini ifade etmektedir. Ancak bu ümmet birliğinde, Müslümanların, İslam tarafından korunan gayrı Müslimlerden üstündür. Ne var ki tarih boyunca İslam devletlerinin uygulamada bu ilkeyi yavaş yavaş ortadan kaldırdığı gözlemlenebilmektedir. Böylece çeşitli ırk, din, dil ve geleneklerden oluşan İslam toplumunun yönetimi, tarihte Kartacalıların, Perslerin ve Romalıların yaşamadığı karmaşık deneyimlere sahne olmuştur. Bütün bu deneyimler sonucu, adalet ve barışın sağlanmasının, İslam toplumunu yönetmenin yegâne yolu olduğu vurgulanmıştır.